تخته‌های سیاه از بداهه (شماره 2)

 

بداهه نویسی، گفته‌اند، اندیشیدن نیست. آری، از پس اندیشه‌ای نمی‌آید، ولی آنچه را هم که با خود می‌آورد چیزی جز اندیشه نیست. بداهه مفهوم ناگهانی را در خود دارد اما چندان هم ناگهانی نیست. چون، ناگهانی گفتن معنایش نیندیشیده گفتن نیست. به همین جهت آنها، بداهه‌ها، حرف‌هائی که می‌زنند، و یا با خود می‌آورند، و یا ما در آنها کشف می‌کنیم، بدیهه هستند ولی همیشه بدیهی نیستند. بداهه از بدیهی می‌گریزد. با انتظار میانه ندارد، خود را غیر منتظره می‌خواهد. شاید ازهمین روست که بداهه‌ها، این بداهه‌ها، پیش از آنکه از مقولۀ بدیهیات بشوند، خواسته‌اند پارادوکس باشند (در آنچه با خود می‌آورند و یا ما به آنها وام می دهیم)، و در متن نمائی بگیرند گاه ناخوانده گاه ناخوانا. با اینکه به دعوت من اینجا آمده‌اند، با اینکه من آنها را احضار کرده‌ام، آنها به دعوت من پاسخ داده‌اند ؛ سریع تر از دعوتِ من. معذالک انگار چیزی، اگر نه از انتظار، بل از آرزو در خود داشته اند، نیروئی که آنها را جلوی صحنه و جلوتر از صحنه رانده است. در بداهه آرزو است.

بداهه را، با اینهمه، نشناختم هنوز. نه او را و نه آرزو را. جوهر آن را، اما، در پرفورمانس پانزدهم اکتبر ١٩٩٤، در موزۀ برنه بود که شناختم : جوهرِاتفاق، مایه‌های اتفاقیِ این بداهه‌ها هم، این مایه‌های بی‌شکل در سال ١٩٩٤، بسیارشان بعدها در سال‌های ٢٠٠٠، گاه و بیگاه سر می‌رسند و لُژ دیگری پیدا می‌کنند. کجا ؟ جایی در ذهن : سیبی که می‌افتد. گوی بی‌تابی که از گردونه خارج می شود.

 

 

                                      درباره‌ی تخته های سیاه ازبداهه

(چشم گوش می‌کند) L’œil écoute، فستیوال معروف، برنامه‌های خود را در سال ۱۹۹۴(۱۳۷۳ شمسی) به مدت یک هفته به کارهای يدالله رویایی اختصاص داده بود که در بخشی از آن نقاش معروف ایرانی حسین زنده‌رودی نیز با کارهایش او را همراهی می‌کرد، و با شرکت موسیقی‌دان و پیانیست معروف فرانسوی "دومینیک پره‌شه"*.

 بداهه‌کاری، نمایشی‌ترين برنامه‌ی این فستیوال بود. پرفورمانس (یا آفرینش علنی ومستقیم Performance)، در برابر مردم بود که ماجرای آنرا می توانید در پُست تخته‌های سیاه از بداهه (شماره یک) همین وبلاگ  در زیر بخوانید.
رویایی بخشی از بداهه نویسی‌های آن شب ِخود را، به ترجمه‌ی خود، برای مجلۀ "شبکۀ آفتاب" فرستاده است.

* Dominique Preschez